De wereld van plastic

+ Werelds meest gebruikte kunststof met een handig voordelig karakter.
- Werelds grootste afvalberg, zwerfvuil en milieuverontreiniging.

Kijk eens om je heen…

Grote kans dat je een stukje plastic in je buurt kan zien liggen.
We gebruiken het iedere dag. Het is ook zo handig in gebruik. Ga naar de winkel neem daar een plastic zakje, steek al je aangekochte spullen erin - die ook vaak zijn ingepakt met plastic - en breng het mee naar huis. Gemakkelijk, alles in één handbeweging. Plastic is dan ook licht in gewicht. Dat is een groot voordeel. Kinderen kunnen mee helpen, zolang de producten in de zak niet te zwaar zijn. En aan de kassa van de voedingswinkel wegen ze altijd de appelsienen tezamen met het plastic zakje waar het insteekt. Eveneens is plastic sterk en buigzaam, waardoor de zakjes niet zomaar kapot gaan. - Onze rietjes in onze frisdrank kunnen we, met veel plezier, buigen zonder dat ze breken.-  Plastic is ook waterbestendig. Geen druppel zal jouw boeken nat maken, indien deze ingepakt zijn in een plastic (rug)zakje. Of de taart zal zeker droog blijven wanneer je al rennend door de regen naar je auto gaat.  - Ik zou niet willen thuis komen met een doorweekte taart. -

Het spijtige aan deze massaal geproduceerde en meest verkochte kunststof is dat het niet te verwerken is door de natuur. Plastic is zo sterk, dat het bijna of helemaal niet afbreekbaar is. Meestal onnodig. Want dat zakje had ik maar één keer nodig en dat rietje vanuit mijn frisdrank gebruik ik ook geen tweede keer. Het ligt nu in de 'zwarte vuilniszak' - die ook van plastic gemaakt is -.

Productie

Op jaarbasis wordt er momenteel over gans de wereld ongeveer 260 miljoen ton plastic geproduceerd. Omdat ieder jaar ons gebruik blijft stijgen, kunnen we rekenen dat ook de productie zal stijgen. Wetenschappelijke studies tonen aan dat dit een toename betekent van 8% per jaar. Op dit moment kunnen we spreken van 1 biljoen plastic zakjes per jaar wereldwijd. Dat zou komen op ongeveer 1 miljoen zakjes per minuut! We kunnen dus spreken van een immens groot aantal plastic dat dezer tijden over de toonbanken naar de auto gaan om onmiddellijk in de vuilnisbak terecht te komen.

Wist u dat plastic gemaakt wordt met grote hoeveelheden aan fossiele brandstof, zoals aardolie, aardgas en kolen? Wist u dat plastic 8% van de wereldwijde olieproductie opeist, waarvan 4% voor de energie om het te maken alleen al? Wist u dat er eveneens schadelijke stoffen worden toegevoegd, zoals stabilatoren, weekmakers en kleurstoffen?

Neen? Ik ook niet. Wat een giftig en milieuonvriendelijk goedje in mijn huis zeg! Bah… dat de mannen van de vuilniskar het maar snel komen ophalen, zodat het op een goede manier verwerkt kan worden… denken we.

Afval en recyclage

Wanneer de zwarte vuilniszak vol zit, bind ik die toe en zet ik die buiten. De gemeente haalt alle vuilniszakken op en dumpt deze op de tijdelijke opslagplaats. Daarna wordt dit gebracht, door vrachtwagens, naar de sorteerfabriek. Ook hier is er een plaats waar het afval gestockeerd wordt. De sorteerinstallatie zorgt er enerzijds voor dat het plastic gescheiden wordt van andere afvalsoorten. Anderzijds wordt het plastic ingedeeld in categorieën. Er zijn namelijk verschillende soorten van deze kunststof te vinden, die elk op eigen wijze gerecycleerd moet worden. Voor meer informatie hierover verwijs ik u door naar ‘ecowerf.be’. 

Iedere categorie wordt apart opgeslagen. Hier worden dan balen van gemaakt, zodat deze op een ‘ordelijke’ manier naar de verwerkingsfabriek kunnen worden vervoerd. Daar wordt kleur per kleur van elkaar gescheiden. - Je kunt geen witte plastic zakjes maken van een gerecycleerd rood plastic potje. - Wanneer dat in orde is gebracht, wordt het plastic verwerkt naar een korrelachtige structuur dat als grondstof kan dienen voor ‘nieuwe’, of eerder tweedehands, producten. Voorbeelden hiervan zijn slaapzakken, matrassen, T-shirts, handtassen, potjes, dozen en pallets.

Hoe komt het plastic dan terecht in ons milieu?

Het antwoord op deze vraag is eigenlijk heel simpel. Het recyclageproces, hierboven beschreven, bevat gaten waardoor plastic in ons milieu terecht komt. Soms gooien mensen vuilnis op straat, zonder dat de gemeente dit op een ordelijke manier kan komen ophalen. Dat is bewust het milieu schade toebrengen. Daarnaast gebeurt dit ook onbewust. Tijdens de verschillende stappen van de afvalverwerking kan plastic ook in de natuur ‘ontsnappen’.
- Iedereen weet wel hoe snel de wind een stukje plastic meters ver mee kan sleuren.- In een loods, een opslagplaats, gebeurt dit immers ook. Of tijdens het vervoer van de ene fabriek naar de andere. Het ontglippen van een stukje plastic is zo snel gebeurd.

Daarnaast zorgen ook de nieuwe, of tweedehands, producten er voor dat kleine stukjes plastic in het milieu terecht komen, voornamelijk via de riolering. De kleine korrelachtige plastic bolletjes worden bijvoorbeeld gebruikt in kledij. Wanneer deze kledij gewassen wordt, in de wasmachine, komen, door de bewegingen van het water, kleine minuscule plastic deeltjes los. Deze worden met het water mee weggespoeld in de riolering. Ook wordt deze korrelachtige grondstof gebruikt in sommige verzorgingsmiddelen. Op de omschrijving van het product wordt dit benoemd als polyethylene. Het wordt onderandere gebruikt in douchecrème en in tandpasta. Logischerwijze komt het betrokken plastic eveneens terecht in de riolering.

Via de riolering en via de natuur komt dit plastic in onze kanalen, rivieren en oceanen terecht. Ons water, en dat van de dieren, wordt ernstig verontreinigd door het afval dat wij creëren en zo nodig achten.

8 miljard plastic zakjes kunnen we per jaar, alleen al in Europa, terugvinden in de natuur. 8 miljard…

Een ernstige milieuverontreiniging

De golven op het water breken het plastic af in minuscule deeltjes. Op dit moment zouden er meer dan 5 biljoen van deze deeltjes rond dwarrelen in onze oceanen. Op 5 plaatsen in onze oceanen komt dit plastic bij elkaar en vormt een zogenaamde ‘plasticsoep’. Op die plaatsen zie je het water niet meer, enkel rotzooi… ons afval - met de vrijkomende toxische stoffen bijgerekend -.

Dieren leven in en van dit water. Zwaar verontreinigend water. Niet alleen dat is een ernstige kwestie maar ook dat deze dieren de kleine plastic deeltjes heel vaak aanzien als voeding. Zeedieren eten dit op. Vogels, vissen, walvissen, otters, schelpdieren… De plastic stapelt op in hun maag en zorgt er voor dat het dier geen gevoel meer krijgt van honger. De maag zit namelijk vol. Hierdoor leeft het dier op ondervoeding en sterft het uiteindelijk aan uithongering, na een zeer lijdzame weg. Momenteel zijn er al 1 miljoen zeevogels en 100 000 zeezoogdieren op deze wijze om het leven gekomen. Voor sommige zeedieren kan dit leiden tot uitstervingsgevaar zoals op dit moment het geval is bij de Hawaiiaanse monniksrob en de Loggerhead schildpad.

De mens blijft eveneens niet gespaard. Ook voor ons is het een groot probleem dat plastic de voedselketen is binnen getreden. Momenteel wordt er verzekerd dat wij eveneens plastic in onze maag kunnen hebben, dit omdat wij vogels, vissen en schelpdieren opeten die reeds geconfronteerd werden met deze milieuonvriendelijke kunststof in hun leefwereld. - Geen angst. Op dit moment spreken we nog niet van dodelijke menselijke slachtoffers door een maag gevuld met plastic. Maar kijk toch uit, asjeblieft. - Voor 80% van de wereldbevolking vormt de plasticsoep een groot probleem. De oceanen zijn nog steeds een zeer grote waterbron voor de mens. De giftige stoffen die vrijkomen uit de afgebrokkelde plastic kunnen bovendien gezondheidsproblemen met zich meebrengen zoals kanker, misvorming en verminderde voortplanting.

Onnodig plastic, de wereld uit!

Veel te laat en gelukkig toch daar. Boyan Slat, een Nederlander, schuift een oplossing naar voor om het grootste probleem ter wereld - de verontreiniging van het zeewater door plastic - uit onze leefwereld te bannen. Hij noemt zijn project ‘The Ocean Clean Up’. Een naam naar en met waarde.

“Why move through the oceans, if the oceans can move through you?” – Boyan Slat

‘The Ocean Clean Up’ wilt gebruik maken van de zeestromingen. Ze willen alle plastic deeltjes die in de oceaan aanwezig zijn samenbrengen naar één (of meerdere) punt(en). Met 100 km lange drijfarmen op zee vermoedt het team dat dit mogelijk kan zijn. Technisch gezien is dit een haalbare, milieu- en diervriendelijke manier. Betaalbaar zou het ook moeten zijn. Toch op wereldperspectief gezien dan.  Het project heeft naar schatting 317 miljoen euro nodig om dit uit te kunnen bouwen. Momenteel wordt dit gesponsord door iedereen die wilt, ook door bedrijven. Deskundigen houden zich ondertussen bezig met het op peil stellen van de technologie en de wetenschap rond ‘The Ocean Clean Up’ – project. Vanaf 2020 verwacht Boyan Slat dat zijn project in werking zal treden en dat de oceanen op 5 jaar tijd ‘volledig’ plastic vrij kunnen zijn.

Om ons milieu veilig te stellen van plastic is het niet enkel belangrijk dat onze oceanen een opruimbeurt verkrijgen, maar dat we allen samenwerken aan een plasticvrije wereld.

“Het belangrijkste is nu dat er geen plastic meer bijkomt in de zee.” – Boyan Slat

Naast het project van Boyan Slat, komen ook anderen op de proppen met ‘kleinere’ milieubewuste en plastic werende ideeën. Fishing for litter is hier een voorbeeld van. Dit is een organisatie die afval opvist aan de kusten van de Noordzee. Een ander voorbeeld is de verdere technologische uitwerking om plastic terug om te kunnen zetten naar olie. Een soort tweedehands olie. Onderzoeken en evoluties van dit project kan je op verschillende plaatsen van het internet terugvinden.

Ondernemers zouden hun verantwoordelijkheid kunnen opnemen en mee een drastische verandering in onze winkelcultuur op gang kunnen brengen. Want indien een plastic zakje niet verkrijgbaar is in de winkel, dan vinden wij creatieve geesten toch wel een andere oplossing hiervoor? Herbruikbare dozen, herbruikbare tassen, ze bestaan reeds al. Nu nog de stimulans om ze te gebruiken en de rest gaat van zelf.

Aan de bedrijven die verzorgingsproducten met polyethene maken zou ik willen vragen, eigenlijk zelfs smeken, stop dit. U kan bewust kiezen om dit niet te doen. - Ik moet echt geen plastic in mijn douchegel hebben.-

En aan u, de consument, wil ik aanraden om herbruikbare dozen en zakken te gebruiken. Steek er ééntje in uw koffer van de auto, voor in het geval je langs de winkel gaat… en koop die producten, met het minste wegwerp-plastic aan.

Laat de zeedieren leven in een plastic vrije oceaan!

Koop geen ‘vis’ in een plastic zak. En euh… koop vooral geen plastic in de vis!
#de-wereld-van-plastic

Bronnen

Site

"Plastic Soup Foundation", geraadpleegd op 20 januari 2016, www.plasticsoupfoundation.org.

Boyan Slat (2014) "The Ocean Clean Up", geraadpleegd op 20 januari 2016, www.theoceancleanup.com.

FOD Volksgezondheid (2016), "Verontreiniging en zwerfafval", geraadpleegd op 15 januari 2016, http://www.health.belgium.be/eportal/Environment/MarineEnvironment/EnvironmentalProblems/PollutionAndLitter/19087059_NL?ie2Term=verontreiniging&ie2section=83.

"VLIZ", geraadpleegd op 18 januari 2016, www.vliz.be.

"Ecowerf", geraadpleegd op 20 januari 2016, www.ecowerf.be.

KimoInternational (2013), "Fishing For Litter", geraadpleegd op 20 januari 2016, http://www.kimointernational.org/FishingforLitter.aspx.

Artikel

"Plastic zakjes verbieden is beste oplossing", Pieter Huyghebaert (04 november 2013), geraadpleegd op 18 januari 2016, http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/buitenland/1.1770885.

"Noordzee vol plastic", Koppen (26 december 2013), geraadpleegd op 19 januari 2016, http://www.een.be/programmas/koppen/noordzee-vol-plastic.

"Student heeft plan om plastic uit oceaan te halen",Joris Truyts, 03 juni 2014, geraadpleegd op 20 januari 2016, http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/wetenschap/1.1987555.

"Verpakkingsverslaving", Volt (17 september 2014), geraadpleegd op 18 januari 2016, http://www.een.be/programmas/volt/verpakkingsverslaving.

"Plastic, een grote bedreiging", KoppenXL (10 februari 2015), geraadpleegd op 19 januari 2016, http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/videozone/nieuws/buitenland/1.2235331.